VERİGO ÜZÜM

Verigo üzüm ,  lezzeti, hikayesi ve rekorlar kitabına girmesiyle kendinden söz ettiren yiyeceklerden biridir..  Verigo üzüm , diğer üzümlere oranla daha sert, kırmızı ve iri tanelidir. Kuzey Kıbrıs'ın en batısında bulunan Yeşilırmak köyünde, Asmalı Plaj'da  çokça rastlayabileceğimiz verigo üzüm bağları , 85 cm kalınlığıyla  ve her yıl 3 ton üzüm verişiyle dikkat çeker..  Dünyanın en geniş çaplı (1.4m)  asması ünvanıyla Guiness Rekorlar Kitabı'na da girerek ünlenmiş. 

Rekorlar kitabına girmesine ek olarak verigo üzüm, adının hikayesiyle de dikkat çeker. İngiliz döneminde, adanın sosyal - kültürel  yapısını, durumunu incelemek için Kıbrıs'a bir vali göndermişler. Köyleri gezip incelemeler yapan vali, dinlenmek için bir köyde mola vermiş. Köy halkı, valiyi en iyi şekilde ağırlamak için çok çaba göstermişler. İngilizce diline çok fazla hakim olmayan köylüler, daha rahat iletişim kurabilmek için köyde görevli bir öğretmeni çağırmışlar ve valinin yanına oturtmuşlar fakat, öğretmen de aslında İngilizce bilmiyormuş. Vali başını kaldırıp baktığında , yukarıda asmadan sarkan verigo üzümü görünce tatmak istediğini eliyle işaret etmiş. Bunun üzerine köylüler hemen o üzümü kesmiş,  pınarın soğuk sularında yıkamışlar ve valiye ikram etmişler. Valinin üzümü gerçekten çok beğendiği yüzünden okunurken,  VERY GOOD, VERY GOOD diyerek üzümü ne kadar çok lezzetli bulduğunu ifade etmeye çalışsa da,  köylüler valinin üzüme dair çok iyi demek istediğini anlamamışlar. Vali gittikten sonra, köylüler öğretmene valinin ne dediğini sormuşlar ama öğretmen İgilizce bilmediğini yansıtmamak için, VERİGO dedi demiş. O günden bu güne, üzüm Verigo adıyla Kıbrıs kültüründe yerini almış.2014 yılından itibaren, her sene yaz sonu Yedidalga'da Verigo Festivali düzenlenmektedir. 

Kıbrıs'ta Ağustos sonu bulunma şansı bulanlar mutlaka denemeli,

  çünkü it is VERİGO (very good). 

KLEFTIGO

 

Kleftigo, ya da diğer adlarıyla   fırın kebabı ya da hırsız kebabını yapmak için özellikle koyun eti kullanılır ve tercihe göre patatesli ya da patatessiz ağzı sıvanmış taş fırın içerisinde uzun süre pişirilir.

 Kıbrıs'ta kleftigo,  Kormacit'te (Koruçam) bulunan, Maria'nın Yeri olarak da ün salmış  YORGO KASAP & RESTAURAN' ta kesinlikle tadına bakılması gereken bir lezzettir.
Turşu ,  çakıstes ( yeşil zeytin) ,  köy ekmeği , salata gibi çeşitli yiyecekler eşliğinde servis edilen  fırın kebabının aynı zamanda neden Hırsız Kebabı adıyla da yaygınlaştığının hikayesi de ilginçtir.

Kıbrıs'ın yoksulluk yıllarında, özellikle Osmanlı ve İngiliz Sömürge döneminde, ete hasret yaşayan köylülerin kıtlık canına tak edince, geçimini hayvancılıkla sağlayan zenginlerin hayvanlarından koyun çalarlarmış. Kimsenin görmeyeceğinden emin oldukları bir kuytu köşede hayvanı parçalara ayırırlarmış ve derisini bir yere gömdükten sonra aç olan hırsızlar, yakalanmamak için etleri kaya oyuklarında, çevreden topladıkları çalı, çırpı, dallarla pişirirlermiş. Kokusu çıkmaması için de,  bu kaya oyuklarının ağzını sıkıca kapatırlarmış.  Hırsızı bulmak ,  yakalamak için teftişe çıkan zaptiyeler ve zenginlerin eş-dostları gidene kadar, oyuğun ağzı açılmadığından,  etler uzun süre orada beklemek durumundaymış.  Herkes gittikten,  hırsızın yakalanma ihtimali de geçtikten sonra, oyuğun ağzı açılır ve, etler çıkarılıp afiyetle yenirmiş.

YEMEKLER

MOLEHİYA : 

Molehiya , Kıbrıs adasına Araplar aracılığıyla getirtilmiş,  Kuzey Kıbrıs'ta  genelde Mesarya Ovası'nda yetiştirilen çiçeksiz bitkidir. Nisan'da ekilir ve yaz aylarında kesilir. Kullanmadan önce sapları ve yaprakları birbirinden ayrılması gereken molehiya,  yaz aylarında komşuların , akrabaların kapı önlerinde bir araya toplanması için de iyi bir vesile konumundadır.
Taze ve kuru şekilde tüketilebilir olması , molehiyanın pratik bir yemek olduğunu düşündürse de,  kesildikten sonra pişene kadar takip edilen süreç ,  aslında zahmetli bir yemek olduğunu bize gösterir. Genelde etli pişirilmesi tercih edilir ve pişirmesi uzun  süren bir yemektir. Aynı hellim gibi , molehiya da sosyal anlamda Kıbrıslılar için önemli bir yere sahiptir. Kadın ya da erkek ayırt etmeden komşuların bira araya gelip yardımlaşarak molehiya ayıklaması , onlar arasındaki bağları kuvvetlendirir. Buna ek olarak,  kurutulup genelde torbalarda saklanan molehiyadan yurt dışına gidecek olan kişilere verilmesi, o kişiler arası paylaşımcılığı ve samimiyeti de ifade eder.

ŞEFTALİ KEBABI:

Şeftali Kebabı , Kıbrıs'ta hemen hemen her kebapçıda bulunan bir kebap çeşididir. Kıymayla hazırlanan köfte harcının "banna" veya "terp" adı verilen iç zara sarılmasıyla oluşturulur.  Bu zarın yağlı olmasından kaynaklı diyet menülerinde pek tercih edilmeyen şeftali kebabı , ağız tadına önem verenler için denenmesi gereken bir lezzet sahibidir. 

Şeftali Kebabının isminin nereden, nasıl geldiğine dair birçok rivayet olsa da,  en yaygın olanı şu şekildedir : Bu kebabı ilk önce ,  Ali Usta olarak bilinen bir kebapçı yapmış ve sokakta satıyormuş. Zaman içerisinde müşterilerin ilgisini çekmeyi başaran kebabın lezzeti ,  adına yönelik merakı da beraberinde getirmiş. Ali Usta, kebabın adını ŞEF ALİ KEBABI olarak belirtse de,  zaman içerisinde Şef Ali Kebabı,   ŞEFTALİ KEBABI adıyla Kıbrıs mutfağında kendine yer edinmiş.  

HELLİM

Kıbrıs deyince ilk akla gelen ürünlerden olan hellim,  geçmişten günümüze özellikle  köylüler arasında sosyal dayanışma ve yardımlaşmayı simgeler. Tek bir ailenin sürdürdüğü hayvancılıktan elde edilen süt az olduğundan , birçok ailenin hayvanlarından alınan süt bir araya getirilir ve toplam süt miktarından oluşturulan hellim eşit şekilde paylaştırılırdı. Bu anlamda birçok ülkeye ihracat yapılan hellim , Kıbrıs için sadece ekonomik alanda değil, aynı zamanda sosyal alanda da önem taşır.

  Her sene düzenli olarak gerçekleştirilen "Geçitkale Hellim Festivali" de, helllimin ülkeye hem sosyal hem ekonomik anlamda katkı sağladığını simgeler niteliktedir.

 Hellim,  keçi, koyun ve inek sütünden elde edilir. Koyun sütünden yapılan hellim , daha uzun dayanıklı olmasından ötürü daha çok tercih edilirken ,  keçi sütünden yapılan hellim ise sütünün az bulunabilir olmasından kayaklı, fiyat ve değer açısından koyun helliminden farklılık gösterir. Yapılması  uzun süreli ve zahmetli bir süreçtir. İstisnasız her yerde bulunabilen hellim , marketlerde vakumlu poşetlerde muhafaza edilip satılırken , pazarlarda veya tarım ve hayvancılığın yaygın olduğu köylerde "sarı bidon" adı verilen plastiklerde, hellim suyu içerisinde muhafaza edilir ve ihtiyaç halinde o plastikten çıkarılıp tüketilir.
   Hellim, tavada kızartılarak ya da ızgara halinde tüketilebilir. Hellim böreği,  hellimli (bitta),  hellimli salata gibi yiyeceklerde başroldedir ve tarhana çorbasınının içinde kızartılmış olarak , makarnanın üzerinde rendelenmiş halde, ve karpuzun yanında küçük parçalar halinde tüketimi tercih edilir.

"KIBRIS'TA NE YENİR ?"
 isimli bu blog, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kuzey Kıbrıs Kampusu TUR 102 Türkçe II dersinin projesi olarak ŞİRVAN TIFLI tarafından hazırlanmıştır.

Kıbrıs , coğrafi konumundan kaynaklı ,  geçmişten bu güne birçok toplumla etkileşimde bulunmuş,  bu etkileşim sonucunda gelişmiş ve kültüre yerleşmiş özellikleriyle ön plana çıkmıştır. Kıbrıs denince akla gelenler  unsurlar arasında Kıbrıs mutfağı da dikkat çekicidir. Bu bloğu oluştururken bu konuyu seçmekteki amacım  , Kıbrıs'a özgü  yemekleri,  tatlıları , hamur işlerini  tanıtmak , ve bu yiyecekler hakkında bilgi vermektir. Bu yiyeceklerin detaylı tarifinden ziyade,  Kıbrıs için önemini , sunum şekillerini , nasıl kullanıldıklarını ön plana çıkarmaya çalışacağım .  Diğer ülkelere ya da kültürlere göre farklı tatlar içeren  Kıbrıs mutfağı, yapılan yemek ya da hazırlanış stiline göre ülkenin kendi içerisinde de bölgesel farklılıklar gösterebilir.